top of page
Foto van schrijverKerk in Zonhoven

Het orgel in de Sint-Quintinuskerk Zonhoven

Bijgewerkt op: 12 feb.




Inleiding


In het centrum van Zonhoven treft u, in de neoclassicistische Sint-Quintinus kerk uit 1788, één van de mooiste en grootste orgels van Limburg. De royale klank van dit instrument komt goed tot zijn recht door de kathedraal akoestiek van deze kerk. Er kan orgelmuziek op worden uitgevoerd uit zowat alle stijlperioden van de orgelmuziek, gaande van Renaissance tot de moderne tijd. Deze folder geeft een overzicht van de dispositie en de geschiedenis van het orgel.



Overzicht van de geschiedenis van het orgel


1580      Een oud orgel wordt verkocht in Utrecht. Het “loden materiaal” wordt gebruikt bij de bouw van een nieuw orgel in Val Saint-Lambert.

1664      Pascal Limbourg, orgelbouwer uit Luik, bouwt een nieuw 8 voets orgel met 1 klavier en 15 registers voor de abdij in Val Saint-Lambert.

1763      Guillaume Robustelly bouwt een nieuw 3 klaviers orgel voor de abdij van Val Saint-Lambert, gebruik makend van oud pijpwerk uit het orgel van 1664.

1788      De bouw van de huidige kerk van Zonhoven wordt voltooid.

1796      Tijdens de Franse revolutie wordt de cisterciënzerabdij  in Val Saint-Lambert opgeheven.

1820      De kerk van Zonhoven koopt het Robustelly orgel van Val Saint-Lambert aan.

1866      Geurts  (Antwerpen): kleine herstellingen

1868      Clerinx  (Sint-Truiden): idem

1870      Vermeulen  (Weert - Nederland): idem

1900      Grote ombouw door Ruef van St. Truiden. Het rugpositief wordt geëlimineerd, de speeltafel wordt verwijderd en aan de zijkant van de orgelkast geplaatst. Op manuaal 1 (hoofdwerk) worden een 11 tal oude registers herbruikt; op manuaal 2 (zwelwerk) worden nieuwe romantische registers geplaatst.

1932      Beckers bouwt het instrument verder om en vervangt de mechanische sleepladen door pneumatische kegelladen. Mogelijk wijzigt hij ook nog de dispositie.

1953      De kwaliteit van de werken van Beckers blijken niet zo schitterend. Amper 22 jaar later worden er al nieuwe plannen gemaakt voor een grote ombouw. De  firma Verschueren uit Tongeren werd hiervoor aangesproken.

1960      Emil Verschueren voltooit de, tot nog toe, grootste ombouw van dit instrument. Het is een dermate grote transformatie dat men niet meer van een Robustelly orgel kan spreken. Het wordt eigenlijk een nieuw Verschueren orgel in een oude Robustelly kast, met gebruik van pijpwerk uit de volgende perioden: 1580(?)-1664 - 1763 - 1900 - 1960.

Verschueren plaatst het orgel ongeveer een meter naar achter, om zo plaats te maken voor een nieuwe kast achter het front van het rugpositief, waarin 7 registers geplaatst worden. De oude klavieren maken plaats voor een supermoderne speeltafel (drie manualen en pedaal).

Beneden in de kerk wordt zelfs een tweede speeltafel (één klavier en pedaal) geplaatst.

De pneumatische tractuur wordt vervangen door een elektropneumatisch systeem, en de windladen worden vernieuwd. De dispositie wordt volledig omgegooid zodat het een groter en meer polyvalent instrument wordt (40 registers). Van de 11 nog overgebleven oude registers worden er 6 behouden.

1992      George Verschueren pleegt groot onderhoud: nieuwe gelijkrichter, nieuwe ventilator en vervanging van de membranen.

2011      Renovatie van het rugpositief (herintonatie) en de speeltafel door Marc Nagels uit Kozen. De Tertiaan wordt vervangen door een Mixtuur 3r. en een Quint 1 1/3’ met keuzeschakelaar.

2012      Vervolg van de renovatie door Marc Nagels aan orgelkast, pedaal, hoofdwerk en zwelwerk.

Volledige herstelling van de bouwvallige en scheefgezakte orgelkast, d.m.v. trekstangen in de kast en fixatie aan de achterwand van de kerk. Renovatie en herintonatie van hoofdwerk, zwelwerk en pedaalwerk. Op het zwelwerk wordt de weinig bruikbare Regaal 8’ door een Hobo 8’ vervangen, een Open Fluit 8’vervangt de zwakke Tolkaan 8’, en de Cimbel maakt plaats voor een instelbare groep aliquoten. De totaalklank van het orgel wordt door de herintonatie sterk verbeterd, met als gevolg een evenwichtiger en krachtiger klankbeeld. Voor de uitvoering van zowel barokke als romantische orgelmuziek is de renovatie een goede zaak. Het orgel is nu meer dan ooit de parel in de kroon van Zonhoven.


Zonhoven, Sint-Quintinuskerk Pascal Limbourg, orgelbouwer in Luik, bouwt een nieuw orgel met één klavier en 15 registers voor de abdij van Val Saint-Lambert. In 1763 bouwt Guillaume Robustelly een nieuw orgel met drie klavieren voor de abdij van Val Saint-Lambert, gebruikmakend van oud pijpwerk uit het orgel van 1664. Tijdens de Franse revolutie wordt de cisterciënzerabdij in Val Saint-Lambert opgeheven en het Robustelly-orgel wordt in 1820 vervolgens verkocht aan de Sint-Quintinuskerk in Zonhoven. De overplaatsing wordt uitgevoerd door Arnold Graindorge. In 1900 volgt een grote ombouw door Théodore Ruef. Vervolgens vervangt Alfons Beckers de mechanische sleepladen door pneumatische kegelladen. In 1960 volgt een ingrijpende transformatie door Emil Verschueren. Het instrument bevat op dat ogenblik pijpwerk uit vier eeuwen krijgt een elektropneumatische speel- en registertractuur. Marc Nagels voert in 2012 een grondige renovatie uit en voert enkele wijzigingen door in de dispositie. 




Dispositie


Hoofdwerk I

Bourdon 16'  1664 - 1900

Prestant 8' 1664 - 1763

Roergedekt 8' 1900 - 1960   

Octaaf 4'  1664 - 1763

Roerfluit 4'  1664   

Kwint 2 2/3'  1900

Doublette 2’ 1664

Mixtuur V-IV 1960

Cornet III 1900

Trompet 8'  1960

Schalmei 4'  1960


Rugwerk II

Roerfluit 8'  1664 - 1960

Kwintadeen 8' 1960   

Prestant 4'  1763 - 1960

Blokfluit 4'  1960

Gemshoorn 2' 1960

Mixtuur III   1960

Kromhoorn 8'  1960


Speelhulpen

Ped + HW

Ped + RW

Ped + ZW

Ped + ZW 4’

HW + RW

HW + ZW

RW + ZW

HW + ZW 16’

HW + ZW 4’

Zwelkast

Generaal crescendo

2 vrije combinaties

5 vaste combinaties

Mixtuur III RW             

1 1/3’  afzonderlijk bruikbaar

Sesquilalter II ZW           

2 2/3’   afzonderlijk bruikbaar           

1 3/5’   afzonderlijk bruikbaar

Cimbel II ZW           

1 1/3’   afzonderlijk bruikbaar           

1’         afzonderlijk bruikbaar


Zwelwerk III

Kwintadeen 16' 1960   

Open fluit  8’  1913

Gamba 8'  1960   

Zweving 8' 1960

Prestant 4'  1960

Koppelfluit 4'  1960

Nachthoorn 2'  1960

Sesquialter II  1960               

Cimbel II   1960

Trompet harmonique 8’          1960

Hobo 8'  1960 - 2013


Pedaal 

Prestantbas 16' 1960

Subbas 16'                  1900

Octaafbas 8'               1960

Gedektbas 8'              1960

Prestantbas 4'             1960

Fluit 4'                        1960

Superoctaaf 2'            1960

Mixtuur III                 1960

Bombarde 16'             1960

Trompet 8'                  1960

Klaroen 4'                   1960


Data

1664    P. Limbourg

1763    G. Robustelly

1900    Th. Ruëf

1913    E. Keller

1960    E. Verschueren

2013    M. Nagels


Stemming

Thomas - De Vos


75 weergaven0 opmerkingen

Comentarios


bottom of page